कर्मकुमारी अमलेखगंजका चर्चामा नआएका बाराली साम्पाङ्ग

बारा । चुरेको फेदी अर्थात भावर क्षेत्रमा रहेको सुन्दर पूर्वेली शहर धरान उपमहानगरपालिकाका मेयर हुन् हर्कराज राई अर्थात हर्क साम्पाङ्ग । उनी धराने जनताले बर्षौदेखी भोग्दै आएको खानेपानी समस्या समाधान गर्ने पहिलो बाचा सहित नगर प्रमुखमा विजयी भए ।

उनी जस्तै र सँगै विजयी भएका अन्य मेयरहरु खुशियाली साटासाट र बधाई थाप्न बेस्त हुँदा धरानका मेयर साम्पाङ्ग भने निधारमा अविर र गलामा माला भिरेरै समर्थक सहित ढुङ्गा बोक्न गए ।

उनको पहिलो बाचा र मिसन नै धराने जनतालाई खानेपानी प्रयाप्त दिनु थियो । धराने जनताका अनेकन मध्यको मुख्य समस्या खानेपानी समस्या समाधान भने पक्कै सजिलो थिएन । तर पनि मेयर साम्पाङ्गको अढोट र विश्वासका अगाडी समस्या कमजोर बन्दै थियो ।

आफैं ढुङ्गा बोक्ने । पाईप तान्ने गरेर एकसय दिनको हनिमुन अवधिमा उनले ४० किलोमिटर परको कोका नदिको पानी धरान झारिदिए । धरानेले खुशी साटे । त्यसपछि पनि पानिका कयन समस्या अझै छन् । त्यसको दिगो ब्यवस्था होला नै । तर अस्थाई नै भएपनि काकाकुल धरानलाई प्रयाप्त पानी खुवाउन हर्कले गरेको परिश्रमका यतीबेलो विश्वमा चर्चा छ ।

यस्तै खानेपानीको अभाव र समस्या बाराको जीतपुरसिमरा उपमहानगरपालिका वडा नंं.२१ अमलेखगजंको ठ्याक्कै धरानकै जस्तो हो र छ पनी । चुरे फेदी भावर क्षेत्र भएकाले बर्षामा बाहेक खानेपानीको सँधै हाहकार हुने गरेको थियो ।

बर्षामा भेलको धमिलो, हिउँदमा कोशौं टाढाबाट पिठिउँमा ल्याएको पानीले मानिसले आँत भिजानु पर्ने बाध्यता थियो । यसैगरी पानीको गुजारा चलाउनु केहीबर्ष अघिसम्म यहाँको नियती नै थियो । तर अहिले अवस्था त्यस्तो छैन ।

९० प्रतिशत खानेपानीको विकराल मस्या हटेको छ । पानीको सहजता बनेको छ । केहीबर्ष अघिसम्म धारामा एकाद घण्टा मुस्किलले पानी आउँथ्यो । अहिले २४सैं घण्टा यहाँका मानिसले पानी पाएका छन् । हिजोको कहाली लाग्दो खानेपानी समस्या अब हट्दै गएको छ ।

यो सम्भवको नायक ,बाराका हर्क साम्पाङ्ग अर्थात नारायण लामिछाने मगर हुन् । उनलाई नजिकबाट चिन्ने र बुझ्नेहरु अमलेखगजंको मोती भन्ने गर्दछन् । उनी पहिलो पटक २०७२ असार ३ मा स्थानिय अमलेखगंज कर्मकुमारी खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता समितीको अध्यक्ष भए ।

उक्त समय राणा प्रधानमन्त्री देवसम्शेर राणाले पत्नी कर्मकुमारी राणाको आग्रहमा १८९३ सालमा विजौरी खोलाको मुहानको पानी १८ फिट गहिरो जमिन मुनी भण्डार हुनेगरी अमलेखगंजको विजौरीमा पोखरी बनाईएको ऐतिहाँसिक प्रमाणले देखाउँछ । उक्त पानी अमलेखगजं सहित तराईबाट हिनेर काठमाण्डौं जानेआउने बटुवा तथा वन्य जन्तुका लागि थियो ।

१८९६ मा राणा पत्नी कर्मकुमारीको २७ बर्षको उमेरमा मृत्यु भएको शिलाखेहरुमा भेटिएका छन् । उनी पती देवशम्सेसँग चारकोशे झाडीमा शिकार गर्न आउँदा पानीको अभाव देखेपछि उनकै आग्रमा अमलेखगजंको विजौरीमा कर्मकुमारी पानी पोखरी र सिमरा, पथलैया, आधाभार एवं मपानी पोखरी सहितका धारा जडान भएका हुन् ।
उक्त आयोजना नेपालकै दोस्रो ठुलो थियो ।

समयक्रमको विकाससँगै अमलेखगजंमा मानव वस्ती विकास हुँदै जाँडा त्यो आयोेजनाको पानी प्रयाप्त हुन छाड्यो । त्यससँगै खानेपानी समस्या सुरु भएको बुझिएको उनै लामिछाने मगरले बताए । उनी पहिलो पटक अध्यक्ष हुँदा करिब ५ सय परिवारमा धारा जोडिएका त थिए । तर पानी दिन नसक्दा समस्या विकराल थियो ।

यद्यपी त्यसै राणा कालिन पोखरीको मुहानलाई टालटुल गरेर संचालन गर्दै आएको खानेपानी समितिका सामु नयाँ मुहानको खोजी र ब्यवस्थापन चुनौती बन्यो । त्यो चुनौतीको सामनामा मगर जुटे । यस क्रममा राष्ट्रपती चुरे शंरक्षण कार्यक्रमले साथ दियो ।

उक्त कार्यक्रमको साथ सहयोगमा भुमिगत पानि पुनरभरण (अण्डरवाटर ग्राभिटी सिस्टम) कार्यक्रम मार्फत पानी विस्तारको योजना आयो । उनी समितिका मान्छे लिएर कामदारहरुसँगै काममा गए । पानीसँगै वितरण ब्यवस्थापन शंरक्षणका कयन समस्यासँगै थपिए ।

चुरेको मुनीबाट पाईप तान्दै विछ्याउँदा अथक मेहनत र प्रशिश्रम लाग्यो । उनी कहिल्यै हारेनन् । अस्तब्यस्ता अमलेखगजंलाई उनले दिनको विहान बेलुकीगरी दुई पटक केही बेर पानी दिए । थोरै सहजत भयो तर पानी पुुगेन ।

उनले गुहार माग्न कँही बाँकी राखेनन् । संघ,प्रदेश, पालीका, सांसद मन्त्री सबैलाई भटे । कँही मौखिक, केहिले आर्थीक, केही प्राविधिक सहयोग गरे । भने कतिले फोस्रो आस्वासन गफ मात्रै दिए । केही असहयोग मात्रै गरे । तर हारिन । अमलेखगजंबासीको खानेपानी समस्या समाधान गरेरे छाड्ने लक्ष्यले तागत दिईरह्यो ।

यसैविच गत स्थानिय निर्वाचनले वडा नं.२१ मा एमालेका यूवा नेता सुभाष श्रेष्ठलाई समुदायले वडा अध्यक्ष बनायो । उनी वडा अध्यक्ष भएलगतै यस अभियान हाम्रो विचार मिल्यो । उनले सकेको सहयोग गरे । मैले र मेरो टिम डटेर लाग्यो । आज यहाँका नागरिकले २४ सैं घण्टा खानेपानीको सुविधा पाएका छन् । यसकुराले ज्यादै गर्भानुभुती महसुश भैरहेको मगरले सुनाए ।

वडा अध्यक्ष श्रेष्ठले मगरलाई बाराका हर्क साम्पाङ्ग खानेपानी अभियादनका कर्मवीर योद्धा भनेर हामीलाई चिनाए । उनले धरानका हर्क यहाँका नारायण मगरका अगाडी पिका पर्ने बताए । शब्दमा वर्णन गर्न नसकिएका हजारौं भोगाईसँगै मगरले पानी खुवाउन गरेको संघर्ष सुन्नु बुझ्नु र देख्नु भए धरानका हर्क यीनका अगाडी बालक देखिन्छन्, वडा अध्यक्ष श्रेष्ठले बताए ।

काम गर्ने तर चर्चामा आउन नचाहने मगरले काकाकुल अमलेखगजंलाई खानेपानीका लागि गरेको मेहनत बयान गरिसाध्य छैन ।
मगरको सकृयतामा यहाँका करिब ९ सय ०७ घरपरिवारका मानिसको आँत निर्वाद भिजाएको बर्षौ भएको छ । अमलेखगजं खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता समितिको निर्विरोध अध्यक्ष भएका मगरको ४ कार्यकाल आगामी बैशाष १२ गते भुकम्प दिवसका दिन सकिँदैछ ।

आगामी केही समयमा सम्पन्न हुने गरी नयाँ खानेपानी योजना समेत अगाडी बढिरहेका सुनाएका मगरले भने “त्यो योजना सम्पन्न हुँदा अमलेखगंजको खानेपानी समस्या सदाका लागि हटेर जाने छ ।” यस कारण अब अमलेखगजंबासीको जिम्मा पुराको खुशी साट्दै वहाँहरुलाई धन्यावाद दिएर विदा लिने योजनामा छु मगरले सुनाए ।

नेपाली सेनाको जागिरबाट अवकाश प्राप्त मगरले नचाँहदा नचाँहदै खानेपानीको समस्याको भुमरीमा हात हालेका थिए रे । खानेपानीको काममा अनावश्यक झण्झट, धन, विवाद हुने बुझेकी मगरपत्नी सुनिता थापा मगरले त्यो काममा लागे भान्छा अलग गर्नु । मलाई छोड् भन्न भ्याईन् । तर उनले हिम्मत हारेनन् । सुरुवाती पानी संर्घष बारे मगरले सुनाए ।

उता धरानका मेयर साम्पाङ्गको छोटो समयको संघर्षबारे आम नेपाली परिचित नै छांं । उनको मेहनतले धरानमा पानीको अभाव कम भएको छ । यती गर्दै मेयर साम्पाङ्ग आफुले गर्ने कामको उनी आफै प्रशंसा गर्ने गर्दछन् । आफ्नै केही यूटुबर परिचालन गरेर देश दुनियालाई यी हेर म के गर्दैछु भनेर देखाउने सुनाउने गर्छन् । आफनै फेसबुक पेजबाट पनि आफ्नो कामको प्रचारसँगै आलोचकको उछित्तो काट्न भ्याई रहेका हुन्छन् ।

त्यसका लागि गिटारको आफ्नै बेसुरे संगितमा बकंफुसे गीत गाएर आलोचकलाई गाली गरिरहेका हुन्छन् । त्यती मात्रै नभएर देश दुनियाका आफ्ना फ्लोअर्सलाई दैनिक १५,२० फेसबुक स्टाटस लेखेर आजित बनाउन भ्याउने मेयर साम्पाङ्गले धरानबासीलाई अस्थाई भएपनि पानीको भल बगाएर राहत दिए ।

ब्यत्तिगत स्वभाव हो उनको । अन्यत्र जेजस्तो गरे भएपनि उनी कर्ममा दृढ छन् । उनको देश विदेशमा चर्चा छ । उनको पतरपतर बोल्ने र छ्यास्स छ्यास्स जथाभाावी लेख्ने बानीको आलोचना गर्नेहरुले पनि उनको कामको खुलेर तारिफ गरिरहेका छन् ।

तर बाराली साम्पाङ्ग अर्थात नारायण लामिछाने मगरलाई स्वयं प्रचार गर्ने कुरामा अलोचक चिड्याउने कुरामा कहिल्यै धान गएन र उनी यस्तो गर्नुको तुक नभएको तर्क गर्दै आएका छन् ।